19.11.2025
Тэма: «КІБЕРБЯСПЕКА І ПРАФІЛАКТЫКА КІБЕРЗЛАЧЫННАСЦІ»
Электронныя сэрвісы, інтэрнэт-банкінг, аддаленая праца і вучоба, анлайн-рэгістрацыі, інтэрнэт-крамы і маркетплэйсы – усё гэта настолькі трывала ўвайшло ў нашу штодзённасць, што часам цяжка паверыць, як жылі без гэтага раней. Чым больш апускаемся ў свет інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій (далей – ІКТ), тым больш становімся больш уразлівымі.
Кібератакі на інфармацыйную структуру – гэта адна з самых значных і пастаянна растучых пагроз для глабальнай бяспекі ў XXI стагоддзі. На фоне ўсеагульнай цыфравізацыі гэтая праблема не проста нарастае, а эвалюцыянуе, на што ўплывае шырокае выкарыстанне штучнага інтэлекту (далей – ІІ), так як зламыснікі пачынаюць выкарыстоўваць яго для стварэння больш выдасканаленых шкоднасных праграм, аўтаматызацыі нападаў і аналізу уразлівасцяў.
Кібератакі ператварыліся з праблемы тэхнічных спецыялістаў у адну з галоўных стратэгічных пагроз нацыянальнай, эканамічнай і грамадскай бяспекі любой краіны.
Па выніках даследавання, праведзенага летась, Беларусь знаходзіцца на 3-м месцы ў рэйтынгу краін СНД, якія часцей за ўсё падвяргаюцца кібератакам.
Кожная пятая атака ў Беларусі прыпадае на дзяржсектар (22%). На другім месцы – сфера прамысловасці (14%), а на трэцім радку – фінансавая галіна (11%). Шмат нападаў таксама накіраваны на сектар тэлекамунікацый, сферы навукі і адукацыі (8%).
Кожная другая кібератака (57%) прыводзіць да ўцечкі канфідэнцыйных дадзеных. Радзей яны парушаюць асноўную дзейнасць (16%) або нясуць прамыя фінансавыя страты (8%). Больш за палову скрадзеных звестак складаюць персанальныя дадзеныя і камерцыйная таямніца. Актуальнай праблемай застаецца крадзеж грошай з банкаўскіх картак і электронных кашалькоў.
Паводле дадзеных за 2024 год, наша рэспубліка па ўзроўні кібербяспекі заняла 70-е месца з 166 краін у рэйтынгу NSCI (National Cyber Security Index, Нацыянальны індэкс кібербяспекі), саступіўшы па гэтым індэксе сярод краін СНД толькі Малдове, Азербайджану і Расіі.
Рост і ўскладненне метадаў кіберпагрозамі патрабуюць апераджальнага і комплекснага рэагавання.
У Беларусі прыняты шэраг сістэмных мер, і барацьба з кіберпагрозамі вядзецца на некалькіх узроўнях. Так, на дзяржаўным узроўні Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь № 40 «Аб кібербяспецы» рэалізуецца комплексны шматузроўневы механізм процідзеяння кібератакам на дзяржаўныя органы і арганізацыі, крытычную інфармацыйную інфраструктуру. Створаны Нацыянальны цэнтр забеспячэння кібербяспекі і рэагавання на кіберінцыдэнты (далей – Нацыянальны цэнтр кібербяспекі). Наладжана міжнароднае супрацоўніцтва ў гэтай сферы.
Створаны неабходныя прававыя ўмовы для абароны персанальных дадзеных і бяспекі асобы і грамадства пры іх выкарыстанні. Закон Рэспублікі Беларусь «Аб абароне персанальных дадзеных», прыняты ў 2021 годзе, устанаўлівае межы, якія вызначаюць, якую інфармацыю пра чалавека можна збіраць і распаўсюджваць. Разам з тым, каб абарона персанальных дадзеных была па-сапраўднаму эфектыўнай, патрэбныя агульныя намаганні – не толькі дзяржавы, але і грамадзян.
Процідзеянне ажыццяўляецца і на карпаратыўным узроўні. Арганізацыі і прадпрыемствы інвестуюць у кібербяспеку і навучанне супрацоўнікаў.
Для барацьбы з кіберпагрозамі на індывідуальным узроўні патрабуецца павышэнне лічбавай пісьменнасці насельніцтва, захаванне элементарных правілаў лічбавай гігіены.
За апошні час у рэспубліцы адбыліся значныя пазітыўныя зрухі: агульнымі намаганнямі ўдалося пераламаць тэндэнцыю росту колькасці кіберзлачынстваў, прыкметна вырас узровень лічбавы абароны, дэманструе аператыўнасць і адаптыўнасць да бягучых выклікам беларускае заканадаўства ў галіне кібербяспекі і інш Характэрна, што наш вопыт барацьбы з кіберзлачынцамі актыўна ўжываюць у іншых краінах.
Як адзначыў Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь А.Р.Лукашэнка, «абсалютную абарону ад кібератак не гарантуе ні адна сістэма абароны, але мы павінны мінімізаваць рызыкі». Гэтага магчыма дамагчыся, калі кожны ўдзельнік інфармацыйных адносін, кожная арганізацыя будуць адказна падыходзіць да выканання патрабаванняў па кібербяспецы, а кожны чалавек праявіць пільнасць і ўважлівасць у выпадку сітуацыі з ашуканцамі.
МАТЭРЫЯЛЫ ДА АДЗІНАГА ДНЯ ІНФАРМАВАННЯ НА ТЭМУ: «КІБЕРБЯСПЕКА І ПРАФІЛАКТЫКА КІБЕРЗЛАЧЫННАСЦІ»:
– Матэрыял, адрасаваны інтэлігенцыі
– Матэрыял, адрасаваны работнікам прадпрыемстваў рэальнага сектара эканомікі
– Матэрыял, адрасаваны моладзі
